ନୂଆଖାଇ

ଶ୍ରମ ସଂସ୍କୃତିରେ ନୂଆଖାଇର ତତ୍ତ୍ଵ ବେଶ ଗୁରୁତ୍ଵ ବହନ କରିଥାଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ଆଲୋଚନା ହେବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ। ନୂଆଖାଇ ପରମ୍ପରା କେତେ ପୁରୁଣା ଏହାର କୌଣସି ଅର୍ଥ ରହେ ନାହିଁ। ମାନବ ସଭ୍ୟତାରେ ବସ୍ତ୍ରର ପ୍ରଚଳନ ଯେତେ ସ୍ଵଭାବିକ ଥିଲା ଶ୍ରମ ସଂସ୍କୃତିରେ ନୂଆଖାଇ ମଧ୍ୟ ତଦୃପ। ଏଥିରେ କୌଣସି ପ୍ରଶ୍ନ ମହତ୍ଵ ରଖେନାହିଁ।

ସମାଜର ଗଠନ ଉପରେ ସମ୍ୟକ ଆଲୋଚନା କରାଯାଉ। ପ୍ରାଗୈତିହାସିକ ଯୁଗର ପ୍ରମାଣ ଏହା ସୂଚିତ କରିଥାଏ ଯେ ନୂଆଖାଇ ପାଳନ ହେଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ସଭ୍ୟତା ଆରମ୍ଭରୁ ମାନବ ପ୍ରଜାତି ନିଜର ବିକାଶ କରି ଆସୁଅଛି। ପ୍ରାଚୀନ ଚିତ୍ର ମାନଙ୍କରେ ପଶୁ ମଣିଷ ଏବଂ ସହାବସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ ମାନଙ୍କ ଚିତ୍ର ଆମେ ଦେଖାଥାଉ। ଏହାର ଅର୍ଥ ସହାବସ୍ଥାନ ହିଁ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରାରମ୍ଭ ବିନ୍ଦୁ।

ସହାବସ୍ଥାନ ଗୋଟିଏ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା। ସହାବସ୍ଥାନର ଆତ୍ମା ହେଉଛି ସମ୍ବାଦ। ଏହି ସମ୍ବାଦକୁ ବୁଝିବା ପାଇଁ ସାଧାରଣ ଉଦାହରଣ ଟିଏ ନିଆଯାଉ। ଚାଷ ପାଇଁ ଗୋରୁ ଅବା ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ କୁକୁଡ଼ା ପାଳନ କରିବା। ଭଭୟ ଗୋରୁ ଏବଂ କୁକୁଡ଼ାର ରହିବା, ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଡ଼ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସ୍ଵଭାବିକ ଚରିତ୍ରକୁ ବୁଝିବାରେ ମୋଟାମୋଟି ତାଙ୍କୁ ନିଜ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରିବାରେ ଯେଉଁ ଭାବ ଏବଂ କ୍ରିୟାର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ହୁଏ ତାହା ସମ୍ବାଦ। ଗାଈ ନିଜ ପରିବାରରେ ହିଁ ନିଜକୁ ସଭ୍ୟ ଭାବରେ ଗଣିବ ଯେପରି କୁକୁଡ଼ା ପାରା କୁକୁର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜୀବଜନ୍ତୁ। ଏମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ତିଆରି ହେବ। ପରିବାରର ଆବଶ୍ୟକତା ମାନ ବିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ସଂଗ୍ରହ ହେବ ଏବଂ ସଂଗୃହିତ ସବୁ ସଞ୍ଚିତ ହେବେ। ସଞ୍ଚୟ ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତି ମୂଖ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା।

ସଞ୍ଚୟର ସୂତ୍ର ହେଉଛି ସମାଜର ବିସ୍ତାର। କୋରାପୁଟରେ ପୃଥିବୀର ପ୍ରଥମ ଧାନଚାଷ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ସହଭାଗିତାର ପ୍ରତିଫଳନ ହେଉଛି ଚାଷ। ଚାଷ କାମରେ କେଉଁମାନେ ନିୟୋଜିତ ହୁଅନ୍ତି ? ଏହାର ଉତ୍ତର ଲୁହୁରା, ବିହନ ସଂଚୟ ଠାରୁ ପ୍ରୟୋଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସାମଗ୍ରୀ ତିଆରି କରୁଥିବା ଡଲା ଟୁପା ଝାମ୍ପି ଟୁପଲି ଆଦି ତିଆରି କରୁଥିବା କାନ୍ତାର ଅଥବା ପହରିଆ। ଏପରି ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଚାଷ ହୁଏ।

ଚାଷ ଜୀବନ ଧାରଣର କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ଜଙ୍ଗଲ। ଜମି ଓ ଜଙ୍ଗଲକୁ ଆଧାର କରି କର୍ମ ବିଭାଜନ ହୋଇଯାଏ। ପୁରୁଷାନୁକ୍ରମରେ କର୍ମ ମଣିଷଙ୍କୁ ବିଭାଗଭୁକ୍ତ କରିଦିଏ। ଏହା ସ୍ଵଭାବିକ ହୋଇଥାଏ। କୌଣସି ନିୟମ ତିଆରି କରି ଏହାକୁ ରଚାଯାଏ ନାହିଁ। ନିୟମ ସ୍ଵତଃ ତିଆରି ହୋଇଯାଏ। ଗ୍ରାମ ତିଆରି ହୁଏ ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅଲକ୍ଷରେ ଗୋଟିଏ ସମ୍ବିଧାନ ନିର୍ମାଣ ସରିଯାଏ । ନିୟମ ପାଳନ ସମସ୍ତଙ୍କ ଧର୍ମ ହୋଇଯାଏ। ଏହା ଶ୍ରମ ସଂସ୍କୃତିର ସ୍ଵତଃପ୍ରବୃତ୍ତତା।

ପରିବାର ଗୋଷ୍ଠି ଗ୍ରାମ ଦେଶ ତିଆରିର ଆତ୍ମାହିଁ ଉପରୋକ୍ତ ସୂତ୍ର। ଏଥିରେ କୌଣସି ପରାଶକ୍ତିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ନ ଥାଏ। କୌଣସି ଭଗବାନର ଅବଧାରଣା ନ ଥାଏ।

କୃତଜ୍ଞତା ଆନନ୍ଦ ଦୁଃଖ ପରି ସହଜାତ ପ୍ରକ୍ରିୟା। ମଣିଷ କୃତଜ୍ଞ ହୁଏ ନିଜ ଜମିପ୍ରତି ଜଙ୍ଗଲ ପ୍ରତି ଜଳଉତ୍ସ ପ୍ରତି ଅଗ୍ନି ପ୍ରତି ବର୍ଷା ମେଘ ଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଦିଙ୍କ ପ୍ରତି। ନିଜର ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ପ୍ରତି। ଏମାନେ ସମସ୍ତେ ତାର ଦେବତା। ଏମାନଙ୍କ ସହ ଯୋଡ଼ିହୋଇ ଯାନ୍ତି ମିତ୍ର ପରିଜନ। ଏହି ସମଗ୍ରତାକୁ ଏକ କୁହାଯାଏ। ଏହା ଏକକ; ଏହି ଏକକ ଏକର ନୁହେଁ ଅନେକର ସମାହାର। ଏହା ହିଁ ଦର୍ଶନ। ଖାସ ଏଇଥି ଲାଗି ମଣିଷ ନିଜ ଗାଁ ଦେବୀଙ୍କ ଗୁଡ଼ିରେ ନିଜ ଜନ୍ମଦାତ୍ରୀଙ୍କୁ ହିଁ ଦେଖିଥାଏ।

ପ୍ରକୃତିକୁ ଅବମାନନା କେବେ କରିନାହିଁ ମଣିଷ। ଋତୁଚକ୍ର ଅନୁରୂପ ନିଜ ସ୍ଥିତି ରଖିଥାଏ। ଗୋଟିଏ ବିରାଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ଅର୍ଥାତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସନ୍ଧିକ୍ଷଣ ଭାଦ୍ରବ ମାସ। ଧାନ ଅମଳ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ। ଆଗାମୀ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷର ସୁରକ୍ଷା। ସେ ନିଜର କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଏ। ସହାବସ୍ଥାନ ଓ ସାମୁହିକ ଶ୍ରମର ପ୍ରତିଫଳ ହୋଇ ଧାନକେଣ୍ଡା ମୁରୁକି ହସେ ଜମିରେ। ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ଅର୍ପଣ କରେ ସେ ମହାଶକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅନୁଭବ କରେ। ଯାହାଙ୍କ ବିନା ତାର ସ୍ଥିତିର ମଧ୍ୟ ଆଧାର ନାହିଁ।

ପ୍ରଥମ ଧାନ କେଣ୍ଡାର ଦେହରେ ତାର ନିଜ ଆଧାରର ମନ୍ତ୍ର ଲେଖା ହୋଇଥାଏ। କୃତଜ୍ଞତା ଓ ସମର୍ପଣର ଏହି ଘଡ଼ି ହିଁ ନୂଆଖାଇ। ନିଜର କର୍ମକୁଶଳର ପ୍ରତିକ ପ୍ରତିବେଦନ ନିରବରେ ତ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ; ଏହା ଉତ୍ସବ ହିଁ ହୁଏ। ଉତ୍ସବ ହେବା ସ୍ଵଭାବିକ।

ଏହି ସ୍ଵଭାବ ହିଁ ନୂଆଖାଇ।

ଏହି କର୍ମ ସଂସ୍କୃତିର ପରିସୀମାକୁ ଯିଏ ବି ଆସୁ ସେ ଏହାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବ। ଉତ୍ସବ ତାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବ। ଏଥିରେ ନା ଧର୍ମର ଦାୟ ରହେ ନା ବର୍ଣ୍ଣରl ମାନବ ହିଁ ସବାଶେଷ ବିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମାନବତା ଏହାର ପରିଣାମ।

ନୂଆଖାଇର ଏହା ହିଁ ତତ୍ତ୍ଵ। ଏହି ତତ୍ତ୍ଵର ବୟସ କେତେ? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ହିଁ ଏହାର ଉତ୍ତର।

ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହେଲାପରେ ସେହି ମୂଳମଣିଷମାନଙ୍କରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଏବେ ଜମି ଓ ଜଙ୍ଗଲର ମାଲିକାନାରୁ ବଞ୍ଚିତ ଅଛନ୍ତି। ଆଜି ସେମାନେ ନିଜ ମାଟିରୁ ବିଚ୍ୟୁତ। ନିଜର ଶ୍ରମକୁ ବିଦେଶରେ ନିୟୋଜିତ କରନ୍ତି। ସେଥିରେ ନା ଥାଏ ସମର୍ପଣ ନା ସମୂହ ପାଇଁ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରୁଥିବାର ଆତ୍ମତୃପ୍ତି। କେବଳ ପେଟ ପାଇଁ ପ୍ରବାସ ଓ ପ୍ରବାସରେ ଶ୍ରମ।

ଏ ପତନ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ। ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷର କ୍ରମ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରତିଫଳନ ହିଁ ସାମୁହିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ପରି ମହାମାରିର କାରଣ। ଏହାର ଆଲୋଚନା ଏଠାରେ ସହଜ ନୁହେଁ। କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ଉଦାବରଣ ନିଆଯାଉ ;

କ୍ରମାଗତ ମରୁଡ଼ି ଦାଦନ ପରି ସମସ୍ୟା ତିଆରିଲା। ଏହା କିନ୍ତୁ ସେ ମାଟିର ମଣିଷମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମାଧାନ ଥିଲା। କିଛି ବେପାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିକକୁ ଉଦ୍ଧାରକ ବୋଲି ଆସିଲେ। ଏନଜିଓ ନାମରେ। ନିଜର ତମାମ ପ୍ରଜ୍ଞାର ପ୍ରୟୋଗରେ କହିଲେ ନୂଆଖାଇରେ ମାତ୍ରାଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରଜ କରିବାକୁ ବାଧ୍ଯ କରେ ଏବଂ ଏହାର ପରିଶୋଧ ପାଇଁ ଦାଦନ ଯିବାକୁ ହୁଏ। ନିଜର ଏହି ଅଧ୍ୟୟନର ପ୍ରଚାର ବି କଲେ। ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧୀର ପ୍ରୟାସ ଫଳଶୂନ୍ୟ ରହିଲା। ଏହା ରହିବ ହିଁ ରହିବ। ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କଥା ଏହା ହେଲା ଯେ ଘଟଣା ଚକ୍ରରେ ଏ ଗୋଷ୍ଠୀ ବିଳୟ ହୋଇଗଲେ। ସୁତରାଂ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସବ ତାର ବିରୋଧିର ବିଳୟକୁ ବି ଦେଖିଲା। ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷର ଇତିହାସ ଏହା ହିଁ ପ୍ରମାଣ କରିଛି।

ନୂଆଖାଇ କେବଳ ଗୋଟିଏ ମାନବ ସୃଷ୍ଟ ପରମ୍ପରା ନୁହେଁ। ପ୍ରକୃତିର ଗୋଟିଏ ମହାର୍ଘ ଅବଦାନ। ଗଣତନ୍ତ୍ର ସ୍ଵ-ତନ୍ତ୍ରର ସନ୍ତକ। ସାମନ୍ତ ତନ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟ ଏହା ନିକଟରେ ପରାଜିତ ହୋଇଛି।

ନୂଆଖାଇ ସମୟରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆତ୍ମଚିନ୍ତନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ନୂଆଖାଇ ପାଳନ କରୁଛୁ ଅର୍ଥାତ ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ବଜାୟ ରହିଛି। ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଚିରନ୍ତନ ରହୁ… ଜୁହାର-